Note

 THẬN HƯ – THẬN YẾU – THẬN ÂM HƯ – THẬN DƯƠNG HƯ: Tưởng là "một" nhưng lại là "bốn" thể khác hoàn toàn.

Bà con mình hay gọi chung là “thận yếu” hay “thận hư”, nhưng trong y học cổ truyền, mỗi cái tên mang một ý nghĩa khác hẳn. Và nếu không phân biệt rõ, rất dễ chữa sai đường, bồi bổ nhầm cách, vừa không khỏi mà lại còn làm gốc tạng suy thêm.

Tuấn tôi xin nói rõ từng thể một, để bà con tự đối chiếu với tình trạng của mình, biết đường điều chỉnh cho chuẩn.

1. Thận yếu – cảnh báo ban đầu, chưa phải bệnh lý sâu

Đây là cách gọi dân gian, chỉ tình trạng thận bắt đầu giảm chức năng, nhưng chưa tổn thương sâu vào âm hay dương. Giai đoạn này nếu phát hiện sớm thì dễ điều chỉnh.

Biểu hiện thường gặp:

- Lưng mỏi, nặng vùng thắt lưng

- Tiểu đêm 1–2 lần, ngủ không sâu

- Dễ mệt khi làm việc nặng, vận động nhanh hụt hơi

- Trí nhớ giảm, hay quên trước quên sau

- Cảm giác tinh thần yếu, không còn minh mẫn như trước

Ở giai đoạn này, nếu bà con biết giữ gìn, nghỉ ngơi hợp lý, ăn uống dưỡng tạng thì có thể phục hồi mà chưa cần can thiệp sâu.

2. Thận hư – tạng đã suy, phải phân rõ là âm hay dương hư

Thận hư là khi chức năng của tạng thận đã bị tổn thương rõ ràng. Và cái quan trọng nhất trong Đông y là phải biết mình hư về mặt nào – âm hư hay dương hư – từ đó mới biết đường chữa trị.

Tuấn tôi thấy nhiều người cứ nghe nói “bổ thận” là bổ bừa, không rõ thể gì. Kết quả là người nóng lại càng nóng, người lạnh lại càng lạnh, mà bệnh thì không đỡ.

3. Thận âm hư – thủy cạn, hỏa bốc, cơ thể bị “nóng trong” từ gốc

Thận âm là phần mát, phần nuôi dưỡng. Âm mà hư thì thủy không còn đủ, hỏa tự do bốc lên. Mà hỏa vượng thì cơ thể sinh bệnh.

Biểu hiện thường gặp:

- Nóng trong người, cảm giác bốc hỏa từng cơn

- Lòng bàn tay, bàn chân nóng râm ran dù không sốt

- Khát nước, miệng khô, họng rát, nhất là về chiều tối

- Mồ hôi trộm khi ngủ, người lúc nào cũng khô háo

- Da khô, dễ nổi mẩn ngứa, dị ứng, mề đay

- Mất ngủ, ngủ chập chờn, dễ tỉnh giấc giữa đêm

- Tâm phiền, dễ cáu gắt, đầu óc không yên

- Tinh thần mệt mỏi nhưng mắt vẫn thao láo

Người âm hư tuyệt đối không được dùng các vị thuốc ôn nóng. Phải tư âm, thanh hỏa, an thần, đưa thủy trở lại để điều hòa khí huyết.

4. Thận dương hư – hỏa suy, cơ thể lạnh, khí lực giảm sút

Khác với âm hư là “nóng trong”, dương hư lại là kiểu người lạnh từ trong ra ngoài. Thường gặp ở người cao tuổi, người làm việc lao lực, hoặc người bẩm sinh hư hàn.

Biểu hiện thường gặp:

- Sợ lạnh, tay chân lạnh, bụng lạnh, lưng lạnh

- Tiểu đêm nhiều lần, nước tiểu trong loãng

- Sinh lý suy giảm, tinh thần yếu, dễ uể oải

- Đau mỏi vùng thắt lưng, đầu gối lạnh, nặng chân

- Ăn kém, tiêu hóa chậm, đi ngoài phân lỏng

- Mặt nhợt, sắc kém, dễ bị phù nhẹ ở chân

- Hơi thở ngắn, nói nhỏ, thường xuyên thiếu khí lực

Thể này phải ôn bổ thận dương, làm ấm mệnh môn, kích hoạt lại “hỏa khí” trong người, tăng khí huyết, phục hồi vận hành toàn thân.

Tuấn tôi nói lại cho bà con dễ nhớ:

- THẬN YẾU: mới chớm suy, còn hồi phục được, chỉ cần điều chỉnh lối sống.

- THẬN HƯ: tạng đã suy, cần chẩn rõ thể bệnh để chữa chính xác.

- THẬN ÂM HƯ: người nóng, khô háo, mẩn ngứa, mất ngủ – phải tư âm, thanh nhiệt.

- THẬN DƯƠNG HƯ: người lạnh, mỏi, tiểu nhiều, tiêu hóa kém – phải ôn dương, làm ấm.

Bổ sai là hại.

Âm hư mà dùng thuốc bổ dương thì hỏa càng bốc.

Dương hư mà lại dùng thuốc mát thì thủy càng lấn, dương càng suy.

Lâu ngày không những không khỏi mà còn sinh bệnh mới.

Vậy nên ai thấy mình có biểu hiện giống một trong những thể trên, hãy để lại tình trạng cụ thể. Tuấn tôi sẽ xem xét từng người, vì mỗi thể bệnh là một cách chữa riêng.